Knjaževac 04/07/2022
Vodeći se frazom da jedan grad, opštinu ili mesto najbolje opisuje njegova tradicija, istorija i kultura, dolazimo do saznanja sa se opština Knjaževac sa sigurnošću može izdvojiti kao mesto koje se po svojoj specifičnosti, arhitekturi, istoriji ali i arheologiji, izdvaja od svih drugih i da našoj zemlji daje poseban pečat prepoznatljivosti i lepote. Knjaževac se medju ostalima izdvaja kao grad koji ima veliki udeo u stvaranju celokupne Srpske istorije. Uvek rastrzan izmedju velikih sila, često paljen, rušen i osvajan, on je uspeo da od zaborava sačuva mnoga bogatstva i duboku tadiciju.
Lepota Knjaževca ali i njegova istorija, mame naučnike, mlade istraživače ali i sve zaljubljenike u istoriju da dodju i osete čari nekadašnjih vremena i saznaju više o nastanku našeg društva. Tajne nastanka, očuvanja i lepote Knjaževca, verno i sa pažnjom od zaborava čuva Zavičajni muzej Knjaževac, koji svojim bogatstvom kulture i istorije predstavlja verni prikaz celokupne istorije ovog kraja.
Osnivanje Zavičajnog muzeja Knjaževac
Na inicijativu učitelja Nikole Micića Lande, 1970. godine Knjaževac dobija istorijsko-muzejsku zbirku osnovanu pri Matičnoj biblioteci, a od 1971. grad preuzima brigu o starinama i predmetima sa obližnjih lokaliteta. Muzejska zbirka nalazila se u prostorijama Matične biblioteke na Trgu oslobođenja br. 19 sve do 1975. godine kada je, nakon sistematskih arheoloških istraživanja na lokalitetu Timacum Minus u selu Ravna, otvorena stalna muzejska postavka u zgradi u Karađorđevoj ulici. Od 1971. godine za potrebe čuvanja muzejskih predmeta oslobođen je jedan deo objekta u Karađorđevoj 15. Iste godine rukovodstvo nad muzejskom zbirkom preuzeo je profesor istorije Tomislav Janaćković. Na čelu Zavičajnog muzeja je sve do 2001. godine. Muzejska zbirka je u ovom prostoru i zvanično otvorena za javnost 25. novembra 1975. godine.
Kao samostalna ustanova kulture počinje da radi 1980. godine pod nazivom Zavičajni muzej Knjaževac. 1982. godine obezbeđen je objekat za potrebe muzeja, a nakon istraživanja praistorijskih nalazišta Škodrino polje i Baranica, koje je iste godine organizovao Centar za arheološka istraživanja Filozofskog fakulteta u Beogradu zbirka je dopunjena, te od 1985. dobija novi izgled. 1987. godine arhitekta Zavoda za zaštitu spomenika kulture Sima Gušić, radi projekat adaptacije objekta u Karađorđevoj 15 na osnovu koga će se u narednih dvadeset godina raditi na uređenju prostora muzeja.
Zavičajni muzej Knjaževac nalazi se u zgradi sagrađenoj 1906. godine kao dvojna porodična stambena zgrada u vlasništvu porodice Sibinović, nekadašnjih vlasnika rudnika „Dobra sreća“ u Vini. Suštinski, predstavlja dve odvojene kuće koje su simetrično spojene kapijom i istim dvorištem, a identične su – „kuće bliznakinje“, preteče „dvojnih kuća“ koje su kasnije postale veoma popularne. One su izvanredan primer građanske arhitekture, sa karakteristikama značajnim za početak 20. veka – “belle époque” sa elementima eklekticizma.
Godine 1996. nakon radova na sanaciji i adaptaciji jednog krila ovog objekta, deo bogatog fonda Zavičajnog muzeja, zahvaljujući prof. dr Petru Petroviću, arhitekti Simi Gušiću, kustosima: arheologu Svetozaru Jovanoviću i etnologu Dušici Živković doživljava novu, modernu koncepciju i prezentaciju. U toku radova muzej postaje kompleksna celina, koju čine odeljenja za etnologiju, arheologiju, kulturnu istoriju, istoriju umetnosti, konzervaciju, foto dokumentaciju, kao i vodička služba- matična zgrada Zavičajnog muzeja, Muzej grada u kući Ace Stanojevića i Arheo-etno park sa lapidarijumom u Ravni.
Bogatstvo fonda zavičajnog muzeja čini veliki broj zbirki iz različitih sfera istraživanja: prirodnjačka, geološka, arheološka zbirka od praistorije do srednjeg veka, zbirka oružja iz različitih perioda, etnološka I kulturno-istorijska zbirka. Dok se kao posebno blago knjaževačkog muzeja izdvaja se etnološka zbirka dvopređnih čarapa, otkupljena od Vidosave i Svetozara Popovića, zaslužnih kolekcionara. Zbirku najvećim delom čini 675 etnografskih predmeta sa kraja 19. i početka 20. veka i jedinstven album u svetu sa 240 čarapa nacrtanih u prirodnoj boji i veličini, kao i album ornamenata u boji i crno-beloj tehnici. Zbirka je izložena kao poseban Muzej čarapa u okviru stalne postavke muzeja prema konceptu Dušice Živković.
Zavičajni muzej sa sobom nosi pravu sliku vremena od nastanka Knjaževca, pa sve do današnjih vremena, u njemu se meša prošlost i sadašnjost , sve ono što krasi i izdvaja jedan narod i kulturu od svih ostalih.
(Izvor/Foto : Zavičajni muzej Knjaževac zvanična strana)
Ovaj projekat je sufinansiran iz Budžeta Opštine Knjaževac. Stavovi izneti u podržanom medijskom projektu nužno ne izražavaju stavove organa koji je dodelio sredstva.
