Knjaževac 12/08/2022
Život Roma u Srbiji, ali i u celoj Evropi, sa sobom nosi višestruke izazove. Iako su Romi u našoj zemlji najbrojnija nacionalna manjina, njihovo svakodnevno suočavanje sa diskriminacijom i predrasudama društva i okoline, dovodi do potpune odbačenosti, što Rome istovremeno čini društveno, ekonomski i politički najmarginalizovanijom manjinskom grupom.
Najteži položaj u celoj Romskoj zajednici zauzimaju žene, njihova svakodnevna borba sa siromaštvom i nasiljem u porodici, maloletničkim brakovima, prisilnom prosjačenjem i lošim pristupom obrazovanju i zdravstvenoj zaštiti, predstavlja njihov život, koji je umnogome opšte prihvaćen kao njihova svakodnevnica.
Žene Romkinje višestruko su diskriminisane od strane društva i zajednice, a često i od porodice u kojoj žive. Stepen autonomije žena u većini romskih porodica ograničen je u mnogim aspektima – u obrazovanju, zapošljavanju, odnosima u porodici i planiranju porodice. Položaj Romkinja ima sve karakteristike tipično podređenog položaja žena, što proističe iz opšteg položaja žena u patrijarhalnim društvenim sredinama, kakva je romska zajednica.
S druge strane, romska zajednica ima neke distinktivne crte, koje proizilaze iz osobenosti ove etničke kulture, kao i iz toga što se radi o marginalizovanoj socijalnoj grupi. Žene iz marginalizovanih socijalnih grupa stupaju u proces biološke reprodukcije vrlo rano i aktivne su tokom čitavog perioda plodnosti. To važi i za Romkinje. One neretko vode brigu o velikom broju dece dok su istovremeno angažovane i u privrednoj delatnosti porodice. Prema istraživanju UNICEF-a, u Srbiji se pre 18-te godine uda 45, 9% Romkinja, a pre 15-te godine 12, 4%.
Najugroženije kategorije u okviru romske zajednice predstavljaju žene, zatim starije žene (koje su u 80% slučajeva nepismene), mlade majke, samohrane majke i deca. Ovakvo stanje ima višestruke posledice: zanemarivanje sopstvenog zdravlja, neadekvatno lečenje, „bolesno zdravlje“, pribegavanje korišćenju tuđih zdravstvenih knjižica, porođaji u kući (bez ikakvih uslova i stručne pomoći), povećani rizici za smrtnost…
Položaj Romkinja u društvu:
Podaci prikupljeni tokom izrade Nacionalnog plana aktivnosti za poboljšanje položaja žena u Srbiji jasno govore o višestrukoj diskriminaciji koju trpe Romkinje. Romkinja nema ni na jednoj poziciji na kojoj se donose odluke, ni u državnom ni u privatnom sektoru. Imovina koja se vodi na ime Romkinje čini manje od 0, 2% ukupne imovine koju poseduje porodica. Poslovi koje ona obavlja najmanje su plaćeni i ujedno su najteži. Razlozi za takvo stanje su različiti: neobrazovanost i nestručnost, diskriminacija prilikom zapošljavanja, pa i ukupna ekonomska situacija u zemlji. Nacionalna služba za zapošljavanje pokrenula je afirmativnu akciju dodele određenih sredstava za pokretanje malih biznisa i samozapošljavanja, koja predviđa dodatne bodove za pripadnike romske zajednice, za žene i za invalide/tkinje. Iako je namera bila pozitivna, ova akcija je žene zatekla nespremne. Bez predhodnih znanja i veština za vođenje poslova, bez odgovarajuće stručne spreme, većina Romkinja nije iskoristila ovu mogućnost da dobije određena sredstva za pokretanje procesa samozapošljavanja.
Polaožaj Romkinja u društvu najbolje opisuje predsednica Udruženja Romkinja “Osvit” – Ana Saćipović, koja navodi “Da biste razumeli položaj Romkinja u društvu, morate biti Romkinja. Bez obzira na obrazovanje i imovinsko stanje, mi se rađamo sa epitetom različitosti, da smo Romkinje, da smo drugačije, po čemu ne znam i umiremo sa tim epitetom”
